හැම මඟුලම ස්මාට් වීමේ උන්මාදය හෙවත් ලඟ ලඟ එන IoT ව්‍යසනය

++ 4 minutes read. Broadcast on 29th April on 3ZZZ Radio ++

Internet of things (IoT) ගැන ඔබ සමහර විට අසා නැතිව ඇති. නමුත් මට හොඳටම සහතිකයි ඔබ මේ තාක්ශණය අඩුවැඩි වශයෙන් දැනටමත් භාවිතා කරනවා ඇති කියලා.

Internet of Things කියන්නෙ, පරිගණක, දුරකථන ආදියෙන් ඔබ්බට ගිහිල්ලා,  අපි එදිනෙදා භාවිතා කරන උපාංග අන්තරජාලය හා සම්බන්ධ වීමේ සංසිද්ධිය. බොහෝ විට 'ස්මාට්' උපාංග ලෙස නම් වෙන්නේ මේ දේවල්.

උදාහරනයක් විදියට,  අලුතෙන් එන ස්මාට් රූපවාහිනිවලට පුලුවන් අන්තර්ජාලයට ඔබව ගෙන යන්න.  එයට පුලුවන් එහි තියෙන කැමරාව යොදාගෙන ඔබව ලංකාවෙ ඉන්න නෑ හිත මිතුරන් එක්ක Video Conference හරහා සම්බන්ධ කරන්න. 
ඔබගේ කුස්සියෙ ශීතකරනය ස්මාට් නම් එහි කිරි, බිත්තර අඩුවෙද්දි ඔබගේ ජංගම දුර්කථනය හරහා ඒ බව ඔබව දැනුවත් කරන ගමන්,  අවශ්‍ය නම් ඒ දේවල් ඔබ වෙනුවෙන් ඇනවුම් කරන්නත් ඊට පුලුවන්.

ඔබගේ ගෙදර ආරක්ශක පද්ධතිය (home cctv and alarm systems)  සහ දරුවා ඉන්න කාමරයේ කැමරා (baby monitors) ආදිය ස්මාට් දුරකථනය හරහා නරඹන්න පුලුවන් වීම ගැන සමහර විට ඔබ බොහොම ආඩම්බරයෙන් ඔබගේ මිතුරන්ට පෙන්වනවත් ඇති. ඔබගේ අලුත්ම කාර් එක සම්පූර්ණයෙන්ම  අන්තර්ජාලයට සම්බන්ධ පරිගණකයක් විදියට ඔබට  වාහනය  පහසුවෙන් පැදවීමේ පහසුකම එක්ක  එහි අමතර ආරක්ශාවක් සලසනවා.

මේ විදියට වෙලඳ පොලට අලුතෙන්ම  එකතු වෙන උපාංග ප්‍රමානය මිලියන ගනනක්.. එය ලඟදිම බිලියනය පසු කරනවා. මේවා අතිශය ජනප්‍රිය වුනත්,  කණගාටුයි කියන්න, ඒවයේ ඇති අවදානම ගැන භාවිතා කරන්නන්ගෙ අවබෝධය සහ එහි ආරක්ශාව සම්බන්ධව මෙම උපකරණවල නිශ්පාදකයින් දක්වන උනන්දුව තියෙන්නෙ ඉතාම අඩු මට්ටමේ.

උදාහරණයක් විදියට පසු ගිය වසරේ ජර්මනි රජය එක්තරා ළමා සෙල්ලම් බඩුවක් තහනම් කරේ එහි නිශ්පාදකයින් ඒවා භාවිතා කරන අයගේ විස්තර අන්තර්ජාලයේ ගබඩා වෙද්දි ඒවා ආරක්ශා කරන්න ප්‍රමාණවත්  ආරක්ශක විධි විධාන යොදා නොගත් නිසා.
 ගිය වසරේම, cloudpets නම් ස්මාට් ටෙඩි බෙයා කෙනෙක් හරහා දරුවන්, දෙමාපියන් අතර පටිගත් දෙබස් කොටස් මිලියන දෙකක් අන්තර්ජාලයේ ඕනෑම කෙනෙකුට අසන්නට පුලුවන් විදියට ඉතාම අනාරක්ශිතව ගබඩා වෙලා තිබී පර්‍යේශකයන්  සොයා ගත්තා.

මෙය තමයි මේ IoT ක්‍රේශ්ත්‍රයේ තියෙන ලොකුම අභියෝගය.  මේ ක්‍රේශ්ත්‍රය පුපුරා යමින් මිලියන ගනනින් අන්තර්ජාලය හා දේවල් සම්බන්ධ වුනත් එහි ආරක්ශාව සහ එයත් එක්ක එන නියාමනය (regulation) තවමත් තියෙන්නෙ ඉතා නොමේරූ තත්ත්වයේ.

හැක් කිරීමට ලක් වෙන ස්මාට් රූපවාහිනී යන්ත්‍රවල  කැමරාව හරහා නිදන කාමර වල දර්ශන  දුරස්ථව පටිගත කල කල හැකි බව, හැක් කිරීමට ලක් වෙන වාහනවල පාලනය රියදුරුගෙන් උදුරා ගෙන වාහනය හැකර්ට අවශ්‍ය ලෙස පදවා යාමට, තිරිංග යෙදීමට, airbags මුදා හැරීමට  හැකි බව,  හෘදය වස්තුවට සම්බන්ධ කොට ඇති pace makers නම් උපකරණ එහි wireless සම්බන්ධතාවය හැක් කිරීම මඟින් බාහිර පාර්ශවවලට පාලනය කල හැකි බව,  නිවසේ උශ්ණත්වය නිවසේ වාසය කරන්නන්ගේ පාලනයෙන් තොරව අඩු වැඩු කිරීමට හැකි වීම ආදී අතිශය හානිකර කාරණා පර්‍යේශකයන් විසින් සාක්ශි සහිතව පෙන්වා දී තිබෙනවා.

මින් අදහස් කරන්නේ සෑම IoT උපාංගයක්ම අනතුරු දායක බව නොවේ..
ඒවාට cyber security පැත්තෙන් අවශ්‍ය පරිචය (maturity) සහ නියාමනය (regulation) එහි සංක්‍යාවෙන් සහ ව්‍යාප්තියේ  පුපුරා යාමට සාපේක්ශ්ව ඇති නොමේරූ කම නිසා එහි ඇති අවධානම පැහැදිලි කිරීමයි මෙහි අරමුණ.
එවිට ඔබ දරුවාට තෑග්ගක් ලෙස  ඉතා ලාබදායී අන්තර්ජාලයට සම්බන්ධ බෝනික්කෙක් අරන්  දෙනවා වෙනුවට,  ඔබට සෑහිය හැකි ලෙස ඒවායේ ආරක්ශාව වැඩි වෙන තුරු ස්මාට් නොවන සෙල්ලම් බඩුවක් දරුවාට දී සැනසීමෙන් සිටිය හැකි වෙනු ඇත.

IoT වලට සාපේක්ශව ඉතා ඉහල ආරක්ශාවක් තියෙන පරිගණක, ස්මාට් දුරකථනයක් හරහා ඔබට වැඩිම වුනොත් නැතිවෙන්නේ ඔබේ දත්තයි.
නමුත්  ඒවා එක්ක cyber security පැත්තෙන් ඉතා පහල තැනක ඉන්න අන්තර්ජාලයට සම්බන්ධ වාහන, සෞඛ්‍ය උපකරණ ආදිය සම්බන්ධ හෙලි වූ කරුනු එක්ක  ඉතා පැහැදිලියි,  එහිදී නැතිවීමේ අවදානම දත්තවල ඉඳලා ජීවිත ආරක්ශාව දක්වා පොලා පනින වග.

  එනිසයි හැල්මේ රැල්ලට ස්මාට් උපාංග වලටම ඇදෙනවා වෙනුවට ටිකක් විමසිල්ලෙන් සහ ඉවසිල්ලෙන් සිටීම ඊට වඩා සමහර විට 'ස්මාට්' තීරණයක් විය හැකිවන්නේ.

Radio Episode on YouTube